Reka Moravica

Reka Moravica će imati poseban efekat na vas ako vikend ili odmor provedete u Sokobanji. Duge šetnje duž reke biće prijatne. Samo treba da poslušate uputstva koja su postavljena pored puta da biste pronašli određene pešačke staze.

Plaža "Sest kace", krajolik pored reke koji oduzima dah, i prepoznatljivi oblici reljefa će vas zapanjiti. Posetite izvor reke ako možete. Osećaćete se srećno, zadovoljno i upečatljivo.

Reka Moravica duga je oko 60 kilometara, a svoje začetke ima ispod planine Device nedaleko od Sokobanje. U Južnu Moravu ulazi blizu Aleksinca. Prolazi kroz Bovansku klisuru i Sokobanjsku kotlinu, gde je izgrađena akumulacija poznata kao Bovansko jezero.

 

Izvor reke Moravice

Dragulj majke prirode sakriven je među papratima, žbunjem, drvećem i busenima u podnožju planine Device, Moravičino je vrelo. Reka Moravica izvire iz ovog kraja, gde ima lišća paprati i mahovine, i produbljuje svoje korito među stogodišnjim bukovim stablima, prizemnom vegetacijom, usitnjenim gromadama i nastavlja svojim tokom. Takozvani istočni izvor Moravice je zapravo kraški izvor iz kojeg izvire podzemne vode i oblikuju rečni tok.

Bujični potok koji izbija iz susedne pećine, odnosno jame, u vreme velikih voda, utiče i na izvor. Putujete po kamenitom predelu i polju busen i algi jer nema vode. Život je čudo jer se pojavljuje na kamenu i izranja iz kamena, buja u tim sredinama, prilagođava se vremenu i prostoru i traje.

Nenaseljena, prirodna područja koja su i blizu i daleko od civilizacije. Duša sveta, život kao čudo koje traje vekovima i uvek je beskrajan izvor inspiracije, tajne i misticizma, oseća se samo na takvim mestima.

Reka Sesalaka se spaja sa Moravicom. Moguće je pronaći literaturu koja ukazuje da je reka Sesalaka deo Moravice.

Jasno naznačena ruta vodi do Markove pećine iznad izvora. Pećina je neprohodna i ne preporučuje se početnicima da istražuju pećine. Postoji priča da je pećina služila kao utočište Marku Kraljeviću, a neke studije sugerišu da je ovde nekada boravio pračovek.

Pliocen je vreme kada su se formirale rečne doline brojnih srpskih reka, uključujući i Moravicu. Nakon što se jezero povuklo iz sliva, reka je krenula svojim sadašnjim putem. Epigenija, svojevrsna i prepoznatljiva prirodna pojava, najverovatnije se kao rezultat toga razvila na ovim prostorima. Čak i kada se u blizini nalazi teren od mekših stena, epigenija ili epigenetska dolina je rečna dolina usečena u viši deo terena koji je izgrađen od otpornijih stena. Moravica je na ovaj način prešla klisuru blizu Soko-grada.

Selo Vrelo, nadomak Sokobanje

Do ove lokacije idite putem koji vodi od Sokobanje u pravcu Knjaevca. Na četrnaestom kilometru od Sokobanje postoji putokaz koji pokazuje desno skretanje ka mestu Vrelo. Skretanjem udesno u selu ubrzo ćete doći do samog izvora, koji se nalazi pored crkve Svetog Ilije.

Uz prirodnu baštinu, ovo mesto treba da istakne i kulturnu baštinu. Najstarija crkva u sokobanjskoj opštini je crkva Svetog Ilije. To je zadužbina princeze Perside Karađorđević. Kneginja Perside Karađorđević je tokom svog prolaska ovim krajem 1872. godine poklonila više dukata za izgradnju. Crkva deluje velika, jaka, ali i napuštena i propala.

Iako se ova lokacija nalazi na svega nekoliko kilometara od jedne od najprometnijih turističkih destinacija u Srbiji i uprkos obilju prirodnih lepota, stiče se utisak da je doživela istu sudbinu kao i mnoga srpska sela. Možete videti napuštene, propadajuće kuće, napuštene štale i skulpture u nečemu što izgleda kao sumorna, neplodna oblast.

Doći ćete do izvora koji je na kraju rute prekriven zelenilom.

 

Područje Lepterije i Sokograda je zadivljujuća lokacija.

Reka Moravica se uliva u klisuru, poznatu i kao Sokogradska klisura ili Moravička klisura, iz Dugopoljskog basena. Ruševine srednjovekovnog utvrđenja Sokograd nalaze se na grebenu na ulazu u klisuru. Soko-grad, koji je podignut na ruševinama rimskog uporišta, razorio je sultan Musa Kesadžija 1416. godine zajedno sa ostalim obližnjim gradovima uključujući Bolvan i Vrmdžanski grad.

Naizgled mirna, plitka reka, plitko kamenito dno Sokogradske klisure povremeno pretvara reku u duboki kanjon. "Kace" su područja u kojima je reka izdubila krečnjak, zbog čega je reka na nekim mestima duboka do šest metara. Takozvane kace, udubljenja duboka do 6 metara, su nešto po čemu je Sokogradska klisura poznata.

Pešačka staza prolazi duž reke kroz klisuru. Ova lokacija je navedena na turističkoj mapi Sokobanje kao legitimna turistička destinacija. Ovde se može naći savršen spoj istorijskog, kulturnog i prirodnog nasleđa. Izletište Lepterija, restoran Pećina, crkva posvećena Presvetoj Bogorodici, vrh Popovića, plaže Župan, 6 kaca, staza zdravlja, izvori hladne i lekovite vode, vidikovac Golemi kamen, a pre svega prelepa priroda je sve što se može naći na stazi koja vodi ka Sokogradu.

 

Popovica

Popovica, 443 metra visok vrh na Devici je vrh sa koga se pruža zadivljujući pogled na Rtanj, kotlinu i Soko-grad. Vodi ka restoranu "Pećina" na putu za Lepteriju iz Popovice.

Lepterija je nizvodno od Soko-grada, popularno mesto za piknike. Ljudi se ovde okupljaju u velikom broju, prostor je idealan za piknike i roštiljanje, a prvi maj vrvi od ljudi. Pored toga, područje je dobro za kampovanje dalje uz reku, prema Sokogradu.

Hajduk Veljkova pećina

Hajduk Veljko je pećinu najverovatnije koristio kao utočište dok je ratovao sa Turcima. Banja je dugo godina bila u sastavu Vidinskog pašaluka sve dok ga Hajduk Veljko nije emancipovao 1810. godine. Godine 1833. konačno je oslobođena. Bogorodičina crkva, obližnji restoran Pećina, nalazi se u potpuno prirodnom okruženju.

Na reci se nalaze plaže zbog karakterističnih karakteristika korita. Najpoznatije su Džentlmen, Župan plaža i 6 kace.

Legenda o Lepteriji

Lepterija je predmet legendi. Jedna legenda tvrdi da reč „Lepteria“ potiče od grčke reči „elefteria“, što je značilo oslobođenje. Tu su se sokogradski robovi — među njima i brojni Grci — sretali i uživali u sporadičnim trenucima slobode. Vremenom je prvobitno grčko ime mesta evoluiralo u moderni oblik.

Dvoje mladih ljudi se zaljubilo jedno u drugo u drugoj priči. Za vrmdanskog župana služio je dragi sin Lepterije, ćerke gospodara Soko-grada. Doneli su očajničku odluku da deluju jer im je ljubav bila zabranjena. Zajedno su sišli sa litice i poginuli. Lepterija, lokacija na kojoj je devojčica otkrivena, nosi njeno ime, a uzvodno se nalazi plaža sa imenom Župan u čast županovog sina.

 

Bogorodica u steni

Bogorodica u steni je rascep u steni koji je navodno nastao kada su se Bogorodica i Hrist tu sklonili od rimskih progona.

Ljudi putuju ovamo da bi se poklonili Bogorodici i detetu Božijem. Za zdravlje i spas ostavljaju pisane želje, molitve, brojanice, novac. Do Bogorodice u steni vodi strm put. Putokaz preko drvenog mosta u samom izletištu Lepterija služi kao indikacija lokacije.

 

 

Sliv reke Moravice

U slivu Moravice postoji asimetrija. Ona je stvorila izraženu asimetriju u svom basenu usecanjem korita u južni obod basena. Sa desne obale ulaze Sesalaka, Joanika, Voaka i Vrmdanska, a sa leve Gradanica, Čučunjska i Poružnička.

Leva pritoka Moravice, reka Gradanica, duga je svega 8 kilometara. Sa ozrenskih padina spušta se. Bigra se koristi za pokrivanje svog korita. Na ovoj reci je čuveni vodopad Ripaljka. Kaskade nastaju ulivanjem u Moravicu sa Ozrena. Ova reka je uklesala čuveni vodopad Ripaljka presecajući stenu.

Moravica ulazi u Bovansku klisuru kod naselja Trubarevac. U ovom kraju je kao akumulacija nastalo Bovansko jezero, veštačko jezero.