Srednjovekovni grad SOKOGRAD

Srednjevekovni grad Sokograd udaljen je svega 2km od Sokobanje. Kada je grad tačno nastao ne može se precizno utvrditi, po nekim istrazivanjima nastao je u doba cara Justinijana kao tvrđava za odbranu od Avarskih i Slovenskih upada na Balkansko poluostrvo. Nastanak imena Sokograda koji se još naziva i Sokolac vezuje se za zanimanje njegovih gospodara. Po legendi oni su se bavili dresiranjem sokolova. Čak se i porez tada plaćao u dresiranim sokolovima i zvao se "sokolarina". Sokolovi se i sada mogu videti kako lete iznad ovog srednjevekovnog grada.

Sokograd je građen na vrlo nepristupačnom terenu i da bi olakšali njegovu gradnju, graditelji su pregradili reku Moravicu i napravili jezero kako bi lakše dopremali kamen koji je bio potreban za izgradnju ovog grada. Posle nekog vremena, brana kojom je pregrađena reka Moravica je pukla i uništila celo naselje koje se nalazilo nizvodno od nje. Mesto na kome se nalazilo naselje zove se  "Trebič", a brdo preko koga je voda prešla "Prevalac".

Grad se sastojao od 2 dela, gornjeg i donjeg i bio je veoma velik i razuđen. Donji grad je većim delom porušen. U gornjem delu grada ulazilo se kroz kulu "Motrilju". U gornjem delu gradu očuvana je i kula sa puškarnicama, postoje i još dve kule koje su povezane bedemom i imaju i otvore za topove. Gospodar grada živeo je u glavnoj kuli koja se nalazila u središtu grada na nepristupačnom uzvišenju. Od ove kule zidine se spuštaju do reke Moravice. Tu je pristupačniji teren i tu je formiran donji grad u kojem je živelo stanovništvo i robovi.

Najbolje je očuvana cisterna za vodu koja se nalazi u gornjem gradu i cak su pronađeni i ostaci cevi od keramike koje su služile za dovod kišnice.

Istraživanja kazuju da je Sokograd u onom vremenu bio vojni punkt i smeštaj za konvoje koji su iz Evrope kretali na put ka Aziji. U 11. veku prvi put se spominje Sokograd u pisanom dokumentu, tada ga je osvojio Stefan Nemanja 1172. godine i od tada je Sokograd u sastavu Srpske srednjovekovne države. Sokograd se spominje i u biografijama despota Stefana Lazarevića i Konstantina Filozofa. Početkom 15. veka Sokograd su zauzeli Turci. Bajazitov sin, sultan Musa, poznatiji kao Musa Kesedžija ugušio je pobunu sokolskog i svrljiškog  Hamuz bega, koji je tada vladao Sokogradom  1413 godine. Hamuz beg je zarobreljen i pogubljen a lokalno stanovništvo raseljeno. Sokograd su posle Turaka 1689 osvojili zajedno Srbi i Austrijanci da bi ga zatim sredinom 18. veka privremeno zaposeli Austrijanci. Sokograd je nakratko zauzeo i hajduk Veljko Petrović 1808 . Nakon toga Sokograd je zapušten i ostaju samo ruševine kao spomen na neka davna vremena.