Na
petom kilometru od Sokobanje, kod Trebičke česme, put se odvaja za
manje poznatu, ali veoma značajnu, živopisnu banju Jošanicu. Ona se nalazi u severo-zapadnom delu Sokobanjske kotline, izmedju zapadnih ogranaka
Rtnja i istočnih padina planine Bukovika. Blagodeti
njenih lekovitih voda koristili su stari Rimljani i svi oni koji su
osvajali ove krajeve posle njih. Turci su je srušili do temelja za
vreme svog povlačenja, tako da je dugo ostala neotkrivena i nepoznata.
Za oživljavanje ove banje vezane su mnoge priče, legende, verovanja,
ali i mukotrpni napori meštana da ubede nadležne u značaj i blagotvorno
delovanje njenih izvora.
Banja Jošanica
Do
sada nije bilo nekih značajnijih proučavanja i valorizovanja ovog
prirodnog lečiličta koje se još uvek nalazi u senci Sokobanje u čijoj
se blizini nalazi.
Ovim tekstom sam pre svega hteo da ukažem na
izuzetne prirodne potencijale Banje Jošanice (povoljna klima, termalni
izvori, lekovito blato – peloid, atraktivna okolina), koji
predstavljaju polaznu osnovu za razvoj turizma, kao i na neophodnost
unapredjenja društvenog sektora turizma, kao i na neophodnost kreiranja
kompleksnije turističke ponude, a sve u cilju intenzivnijeg razvoja
turizma.
TURIZAM
Prirodne
pogodnosti šire okoline Banje Jošanice predstavljaju osnovu za razvoj
izletničkog turizma. Okolina Banje Jošanice bogata je šumom i u ovoj
netaknutoj prirodi postoje idealne mogućnosti za aktivan odmor u
prirodi i rekreaciju. Ovaj vid turizma pre svega je moguće aktivirati
na lokalitetima Vrelo i Sokolovica.
Lekovite vode Banje Jošanice
Što
se tice restoranskih kapaciteta u Banji Jošanici postoje dva restorana
društvene ishrane – „Jošanica” i „Veljković“. S obzirom da gosti Banje
Jošanice stanuju u privatnom sektoru, sa povećanjem turističkog prometa
javila se potreba za izgradnjom restorana. Sa izgradnjom restorana
„Jošanica” se počelo 1972. godine, a restoran gostima nudi bogat
asortiman jela i pića. Pošto je u pitanju restoran u banjskom mestu
čija je namena pre svega ishrana banjskih gostiju, velika pažnja se
posvećuje pripremi dijetetskih jela, namenjenih gostima narušenog
zdravlja.
Restoran Jošanica u svom sastavu ima: kuhinju, salu za
ručavanje sa pomoćnim prostorijama, priručni magacin, ofis, terasu,
kancelariju i dva sanitarna čvora. Restoran „Jošanica” u svom sastavu
takodje obuhvata i recepciju preko koje je i posrednička delatnost kod
prihvata banjskih gostiju od strane privatnih stanodavaca.
Restoran
radi sezonski, medjutim zbog veličine sale i pogodnosti za različita
slavlja, koristi se i van glavne sezone. Od skora je otvoren nov
ugostiteljski objekat u privatnom vlasništvu – Veljković, koji takodje
nudi gostima kompletan asortiman jela i pića.
Lokalitet
Vrelo je udaljen od Banje Jošanice 6.5 km i do njega se stiže vijugavim
šumskim putem. Ovaj prostor je idealan za jednodnevni izlet. Netaknuta
priroda, čist vazduh, ovčarske kolibe i prostrane livade predtavljaju
atraktivnost, naročito za posetioce iz velikih urbanih sredina. I na
ovom lokalitetu su pronadjeni izvori tople i hladne mineralne vode. U
neposrednoj blizini Banje Jošanice je i lokalitet „Sokolovica”, u
atraktivnom prirodnom ambijentu i sa crkvom Sv.Jovana Glavoseka.
STANOVNIŠTVO
Sokobanjska
kotlina je bila naseljena još u Rimskom periodu o čemu svedoče brojni
ostaci materijalne kulture (vojna utvrdjenja, kupatila, grobnice,
putevi). Period turske vladavine je na ovim prostorima obeležen burnim
dogadjajima. Medjutim, intezivno naseljavanje na ovom prostoru bilo je
tokom 19 veka, naročito u vreme Prvog srpskog ustanka.
Jošanica
poseduje odredjenu atraktivnost, tako da je osim Sokobanje ona jedino
mesto na teritoriji opštine Sokobanja koje belezi lagani porast broja
stanovnika. Ovo naselje ima oko 1600 stanovnika. Inače od ukupno 1600
stanovnika na radno sposobne (izmedju 15 i 64 god.) otpada 68.8%, dok
stanovništvo starije od 64 godine učestvuje sa 15.6% u ukupnom broju
stanovnika.
Stanovništvo
Jošanice se uglavnom bavi poljoprivredom. Osim jednog dela
stanovništva, koje izdaje sobe turistima, ne postoji veće interesovanje
za upotpunjavanjem turističke ponude. Medjutim, izgradnja hotelijerskih
i restoranskih kapaciteta svakako bi doprinela zapošljavanju većeg
broja stanovnika Jošanice u tercijalnim delatnostima i u velikoj meri
bi uticala na povećanje interesovanja za razvoj turizma.
Crkvica
Tako je tek 1962. godine, na
temeljima starog kupatila iz 1905. godine sagraðena današnja banja, sa
nekoliko izvora i kupatila, čija voda dostiže do 35 stepeni.
Svedok
burnih vremena kroz koje je prolazilo ovo ljupko selo i banja na
padinama Bukovika, je mala crkva posvećena Uspenju Svete Bogorodice,
podignuta u četrnaestom veku, najstarija u ovom kraju. Sačuvana je
najviše zahvaljujući čvrstim, debelim zidovima, koji se nisu mogli lako
porušiti, tako da se na živopisu i danas nalaze tragovi dima, koji je
obavijao crkvu posle nekoliko paljevina. Više puta obnavljan je krov,
ikonostas i ostali delovi od drveta, ali su zidovi sa
prozorima-puškarnicama odoleli svim rušenjima. Sa spoljne strane
prozori podsećaju na male proreze u zidu, kroz koje je vršeno
osmatranje, a njihova širina se u unutrašnjosti znatno uvećava, da bi
se moglo rukovati oružjem i osmatrati na više strana.
Da bi
izgledala što niža i bila što manje uočljiva, jednim delom je ukopana u
zemlju, tako da se stepenici nalaze sa unutrašnje strane. Iako se
nalazi na podbarnom zemljištu, blizu potoka, dobro izgraðeni i duboko
ukopani temelji učinili su da do danas zadrži svoj prvobitni izgled. U
selu ćete čuti i legendu o prelasku crkve sa jedne na drugu stranu
puta. Ovo se danas objašnjava time što je u davnašnja vremena put išao
pored potoka, ispod crkve, a današnji, novi premešten je iznad crkve.
Crkva
Uspenja Svete Bogorodice nalazi se odmah pored nove crkve i nedaleko od
starog crkvenog konaka, u kome postoji mala zavičajna postavka
muzejskih eksponata. Nažalost, zgrada je u veom lošem stanju, pa su
posete odložene za neka bolja vremena.
ZDRAVSTVO
Analizom
prirodnih potencijala Banje Jošanice, navedeno je da ona raspolaže
termomineralnim izvorima, povoljnim klimatskim karakteristikama i
lekovitim blatom (peloidom). Na bazi ovih elemenata razvio se
zdravstveni turizam koji trenutno predstavlja dominantan vid turizma u
ovoj banji.
Lečenje u banji se odvija pod stalnim nadzorom
lekara, a terapijski tretmani koji se u njoj primenjuju su:-
balneo-terapija – fango-terapija.- kreno-terapija – peloidna-terapija
Indikacije za lečenje u Banji Josanici su sledeće:
* Stomačna oboljenja:
* čir na želucu i dvanaestopalačnom crevu,
* hronično zapaljenje želuca i spušten želudac,
* oboljenja tankog i debelog creva,
* stanje posle preležane zutice,
* oboljenja mokraćnih i genitalnih organa,
* pesak i kamen u bubregu,
* zapaljenje bubrega i bešike,
* oboljenja prostate,
* zapaljenja jajnika,
Reumatična oboljenja:
* stanje posle reumaticne groznice,
* hronicni i inflamatorni reumatizam,
* degenerativni reumatizam (artoze, spondiloze),
* ekstra artikularni reumatizam,
* posledice trauma i ratnih ranjavanja,
* oslabljenja cirkulacija krvi,
Ostala oboljenja:
* šećerna bolest,
* anemija i snižen krvni pritisak,
* neuroze,
* klimatske tegobe,
* kožne bolesti.
Kontraindikacije:
* akutna oboljenja kože, disajnih organa i zglobova;
* bronhijalna astma u akutnom i težem stanju;
* tuberkuloza na bilu kom delu tela.
Dakle,
Banju Jošanicu odlikuju izuzetna lekovita svojstva koja čine polaznu
osnovu za razvoj savremenijeg zdravstvenog turizma. Za njegov
intenzivan razvoj neophodna je pre svega adaptacija terapijskog bloka
(na prvom mestu sale za peloidnu terapiju) i izgradnja stacionara.
